Spotkanie autorskie ze Stanisławem Krycińskim

Data: 18 06 2022
godz. 14:00
Miejsce: Chmielnik

Ośrodek Edukacyjno-Muzealny "Świętokrzyski Sztetl" w Chmielniku zaprasza na kolejne spotkanie autorskie z cyklu "Jestem stąd i mi zależy". Gościem chmielnickiego muzeum będzie Stanisław Kryciński, którzy przybliży zebranym dzieje i kulturę Łemków. Wydarzenie odbędzie się w sobotę 18 czerwca o godz. 14:00.

- Celem projektu „Jestem stąd i mi zależy” jest organizacja spotkań autorskich z pisarzami, którzy w swoich książkach poruszają temat mniejszości narodowych i etnicznych mieszkających zarówno w przedwojennej, jak i współczesnej Polsce – mówi Michał Brzoza, pracownik „Świętokrzyskiego Sztetla”. – Miesiąc temu ks. Tadeusz Isakowicz-Zaleski przybliżył zebranym dzieje Ormian, zaś bohaterami czerwcowego spotkania będą Łemkowie – dodaje koordynator projektu.

 

W zrozumieniu dziejów i kultury Łemków pomoże Stanisław Kryciński. Choć autor jest z wykształcenia chemikiem, to jego zamiłowanie do historii i pieszych wędrówek zaowocowało licznymi książkami historycznymi, artykułami i przewodnikami. Szczególnie fascynuje go południowo-wschodnia Polska, której uroki od dziesiątek lat niestrudzenie opisuje za pomocą pióra i obiektywu. Wśród jego publikacji warto wymienić: „Cerkwie drewniane w Karpatach”, „Bieszczady. Słownik historyczno-krajoznawczy” oraz „Bieszczady. Tam gdzie oczy poniosą”. Stanisław Kryciński za swą działalność został wyróżniony odznaką „Zasłużony dla kultury”, przyznaną w 2000 r. przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.  
Punktem wyjścia rozmowy będzie monumentalna trylogia „Łemkowszczyzna”, opublikowana nakładem wydawnictwa Libra. W skład serii wchodzą: „Łemkowszczyzna. Po obu stronach Karpat”, „Łemkowszczyzna. Czas wojny i pokoju” oraz „Łemkowszczyzna. Nieutracona”. W trzech tomach dotyczących Łemkowszczyzny przedstawiono chronologicznie dzieje tej krainy, a zwłaszcza ludzi ją zamieszkujących.

Wstęp wolny. Przed wydarzeniem będzie można nabyć książki Stanisława Krycińskiego w promocyjnej cenie.

Cykl spotkań autorskich „Jestem stąd i mi zależy” został dofinansowany przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu „Promocja Czytelnictwa”.

Opis wydawcy:
Łemkowszczyzna – fascynująca i tajemnicza kraina, o której niewielu Polaków słyszało, a przecież leży w Polsce. Stało się tak, bowiem zasłoną milczenia okryły ją władze PRL. Została wyparta ze świadomości, po tym jak w latach 1945–1947 wysiedlono stąd niemal wszystkich Łemków. Nieliczni turyści, którzy tu trafiali, wędrując po Beskidach, ze zdumieniem odkrywali przepiękne cerkwie, kryte słomą chyże i nagrobki z cyrylickimi inskrypcjami. Czasem, jak w Bartnem czy Olchowcu, można było spotkać tamtejszych mieszkańców mówiących innym językiem. Jednak po 1989 r. Łemkowie dali o sobie znać. Założyli własne organizacje, spotykają się na corocznych Watrach. Mają własnych naukowców badających i kodyfikujących ich język. Spontanicznie zakładane zespoły kultywują folklor muzyczny Łemków, a młodzież od kilku lat zdaje maturę po łemkowsku.

„Łemkowszczyzna. Po obu stronach Karpat” to próba przedstawienia historii tego fragmentu Europy, począwszy od czasów jego zasiedlania po połowę XIX w. To historyczno-kulturowa wędrówka, w której przeczytamy o początkach tutejszego osadnictwa i teoriach z nim związanych, wędrujących figurach Matki Bożej, beskidzkim zbójnictwie, jak również o konfederacji barskiej, która czczona przez Polaków, zupełnie inaczej jawiła się Łemkom. Mało znanym, opisanym w książce, epizodem jest udział Rusinów Karpackich w powstaniach kuruców – zbrojnych oddziałów powstańczych walczących od 1671 do 1711 r. przeciw panowaniu Habsburgów. Sporo miejsca poświęcono tu prawie stuletnim zmaganiom między prawosławiem panującym od początku lokacji wsi, a grekokatolicyzmem wprowadzonym postanowieniem unii brzeskiej w 1596 r. Obszernie opisano tu także wspaniałe łemkowskie ikony i architekturę łemkowskich cerkwi, nierozerwalnie związanych z kulturą Łemków i krajobrazem gór przez nich zamieszkiwanych.

„Łemkowszczyzna. Czas wojny i pokoju” to nowe i uzupełnione wydanie II tomu bestsellerowych opowieści Stanisława Krycińskiego o Łemkowszczyźnie Książka obejmuje sto lat dziejów Łemków żyjących na północnych stokach Karpat i ich sąsiadów Rusnaków, zamieszkujących południowy skłon tych gór. Opisano tu okres od lat 30. XIX w., po lato 1939 r. Opowiedziane tu zostały narodziny łemkowskiej świadomości i literatury, działania podczas Wielkiej Wojny na terenie Beskidu Niskiego i prześladowania jakie dotknęły Łemków w obozie internowania Thalerhof. Kolejne rozdziały opisują cmentarze wojenne tak charakterystyczne dla tej krainy, powrót do prawosławia, działaczy i literatów okresu międzywojennego, powstanie Apostolskiej Administracji Łemkowszczyzny, a w końcu życie na łemkowskiej wsi w latach międzywojennych i łemkowskie rzemiosło z kamieniarstwem na czele.

„Łemkowszczyzna. Nieutracona” to trzecia i ostatnia część opowieści o Łemkowszczyźnie, będącą kontynuacją książek „Łemkowszczyzna. Po obu stronach Karpat” i „Łemkowszczyzna. Czas wojny i pokoju”. Opisano tu najdramatyczniejszy okres jej historii, który zaważył na łemkowskim „być, albo nie być”. Kampania wrześniowa 1939 r. i operacja dukielsko-preszowska były tylko przerażającą uwerturą do wydarzeń mających nastąpić w latach 1945–1947, a więc przymusowych wysiedleń na Ukrainę sowiecką i akcji „Wisła”, podczas której niemal wszystkich Łemków wywieziono na tzw. Ziemie Odzyskane, przypinając im etykietkę „ukraińskich bandytów”. Czasy PRL-u to okres inwigilacji, życia w strachu i niemożności działalności społecznej czy politycznej. Dopiero po 1990 r. zaczęły powstawać łemkowskie organizacje podtrzymujące odrębność tej mniejszości etnicznej, a można również powiedzieć, że narodu.

Zapraszamy!